E ardhmja e zonës Shengen është në rrezik(?)

Ngjarjet e fundit të migracionit në Gjermani dhe Hungari kanë hedhur dyshime serioze për të ardhmen e zonës Shengen prej 420 milionë banorësh.

A është e mundur që zona Shengen, e cila përfaqëson një nga arritjet më të prekshme dhe më të njohura të integrimit europian, të jetë në grahmat e vdekjes? pyetje euronews.

Edhe gjatë krizës së rëndë financiare dhjetë vjet më parë BE u përpoq me të gjitha forcat për të shpëtuar arritjen e tij – eurozonën. Në atë kohë, Shengeni doli të ishte një shtyllë për ruajtjen e tregtisë së qetë.

Megjithatë Ardhja masive e azilkërkuesve në vitin 2015 përmbysi axhendën politike dhe solli migrimin në plan të parë. Qeveritë kanë luftuar për të qetësuar elektoratin e zemëruar, duke favorizuar masat afatshkurtra. Hungaria, Austria, Sllovenia, Danimarka dhe Suedia ishin ndër ata që përmendën fluksin e paprecedentë të emigrantëve në vendosja e kontrolleve të përkohshme kufitareduke shkatërruar kështu iluzionet për paprekshmërinë e zonës Shengen.

Goditja tjetër e papritur erdhi Pandemia e covid-19. Në atë kohë, vendet që përpiqeshin të frenonin përhapjen e virusit vdekjeprurës, mbylli kufijtë. Brukseli shpresonte që me fillimin e vaksinimeve, shkalla e incidencës do të binte dhe lëvizja e lirë do të rihapte në bllok. Shpresat u justifikuan, por… jo për shumë kohë. Edhe një herë tema e palëkundur rritja e flukseve migratore drejt Bashkimit Evropian.

Vitin e kaluar Numri i kërkesave për azil arrin në 1.12 milionë – shifra më e lartë që nga viti 2016! Nga Holanda në Itali, autoritetet lokale janë ankuar për mbipopullim në qendrat e pritjes së refugjatëve. Zgjedhjet panë mbështetje të shtuar për palët e vijës së ashpër dhe partitë e ekstremit të djathtë, dhe ideja dikur e paimagjinueshme e zhvendosjes së procedurave të azilit në vende të tjera ka hyrë në rrjedhën kryesore.

Në këtë sfond ndodhi sulm në Solingen të Gjermanisëe cila vrau tre persona në gusht. Grupi terrorist Shteti Islamik mori përgjegjësinë për goditjen me thikë dhe krimi u krye nga një shtetas sirian, kërkesa për azil të cilit më parë ishte refuzuar me një urdhër për t'u kthyer në Bullgari, vendi i parë i hyrjes në BE.

Dështimi për të dëbuar menjëherë ka ringjallur debatin mbi migracionin: Konservatorët kritikuan qeverinë federale të kancelarit Scholz dhe kërkuan zgjidhje novatore. Scholz premtoi një linjë më të ashpër dhe urdhëroi të forcojë kontrollet në kufijtë tokësorë të vendit. Nancy Feser, ministrja gjermane e Brendshme, tha një ditë më parë:

“Ne duam të reduktojmë migracionin e paligjshëm. Për këtë qëllim, ne po ndërmarrim hapa të mëtejshëm që shkojnë përtej masave aktuale gjithëpërfshirëse.”

Kryeministri i Polonisë, Donald Tusk, e quajti “të papranueshëm” vendimin e autoriteteve gjermane: “Ky është një pezullim de facto i marrëveshjes së Shengenit në një shkallë të gjerë”. A Austria theksoi se nuk do të pranojë asnjë emigrant të vetëm që refuzohet nga Gjermania.

Komisioni Evropian është jashtëzakonisht i kujdesshëm në komentet e tij në mënyrë që të mos i pëlqejë kryeqytetit më të fuqishëm të bllokut, Berlinit: Sipas Kodit Kufitar të Shengenit, shtetet anëtare kanë të drejtë të kryejnë kontrolle të kufijve të brendshëm për të eliminuar “një kërcënim serioz, qoftë nga politika publike apo siguria e brendshme, kur është e nevojshme dhe proporcionale”.

Parandjenjat e zymta u thelluan më pas Kërcënimet e Hungarisë për të dërguar emigrantë të paligjshëm në Belgjikë si hakmarrje për një gjobë prej 200 milionë eurovendosur nga Gjykata Evropiane. Budapesti është gjithashtu nën kritika për zgjerimin e skemës së tyre të Kartës Kombëtare për qytetarët e Federatës Ruse dhe Bjellorusisë. Sipas Komisionit Evropian, kjo do të lejojë anashkalimin e sanksioneve dhe mund të kërcënojë sigurinë e të gjithë zonës Shengen.

Në thelbin e saj kontrollet e kufirit të brendshëm janë në kundërshtim me frymën e Shengenite cila u konceptua si një zonë e përbashkët pa kontroll pasaportash, në mënyrë që qytetarët të mund të udhëtonin rehat në 29 vende, ndonjëherë edhe pa paraqitur asnjë dokument.

Projekti bazohet në përpjekjet kolektive për të kontrolluar kufijtë e jashtëm dhe për të siguruar trajtim të drejtë të azilkërkuesve. Shtetet anëtare i besojnë njëri-tjetrit që të bëjnë punën e tyre dhe të zbatojnë ligjet përkatëse përpara se të lejojnë hyrjen.

Logjika e Shengenit është vënë në dyshim publikisht nga disa shtete anëtare, si Austria dhe Hungaria, të cilët argumentojnë se BE-ja ka dështuar të sigurojë kufijtë e saj të jashtëm dhe, si rezultat, u bë e paaftë për të përballuar migrimin ilegal.

Të dhënat e Komisionit Evropian tregojnë se që nga viti 2006, shtetet anëtare kanë paraqitur 441 njoftime për të rivendosur kontrollet kufitare, me vetëm 35 prej tyre të paraqitura para vitit 2015. Kontrollet janë aktualisht në fuqi në tetë vende të Shengenit, përfshirë Gjermaninë. Këto shifra hedhin poshtë idenë se kontrollet kufitare “duhet të jenë të jashtëzakonshme dhe të përdoren vetëm si mjeti i fundit”, siç thuhet në Kodin Kufitar të Shengenit, dhe tregojnë se sa gjerësisht zbatohet masa përtej periudhës ligjore gjashtëmujore.

Në një raport të publikuar në prill, Komisioni Evropian e quajti këtë fenomen “një çështje me shqetësim të veçantë” dhe u bëri thirrje vendeve që gradualisht të braktisin kontrollet e përkohshme “për një zgjidhje të përbashkët më të qëndrueshme për problemet e përbashkëta.”

Tradicionalisht, shtetet anëtare kanë hezituar të dëgjojnë thirrjet e KE-së për çështje që ata i ruajnë me xhelozi si kompetenca kombëtare. Rezistenca ndaj eliminimit të kontrolleve kufitare është e dokumentuar mirë: në vitin 2022, Gjykata Evropiane e Drejtësisë vendosi që Austria kishte zgjeruar ilegalisht zonat e kontrollit me Hungarinë dhe Slloveninë. Megjithatë, Vjena vazhdon t'i përdorë ato, duke përdorur arsye të ndryshme për ta justifikuar.

Vendet e Shengenit kanë të drejtë të vendosin kontrolle të përkohshme në kufijtë e brendshëm. Por ligjshmëria e kontrolleve kufitare nuk është i vetmi element nën shqyrtim: efektiviteti i tyre në frenimin e migracionit të paligjshëm është gjithashtu i diskutueshëm, me kontrolle të kryera me shkallë të ndryshme intensiteti dhe shqyrtimi. Dr Saila Heinikoski, studiuese e lartë në Institutin Finlandez të Marrëdhënieve Ndërkombëtare, tha për Euronews:

“Unë dyshoj se vendet e Shengenit do të duan të heqin kontrollet kufitare në të ardhmen e afërt për shkak të sinjalit që kjo do të dërgonte. situatë e jashtëzakonshme në Evropë, të cilës qeveria po i kushton vëmendje.”

Vendet anëtare po e mbajnë këtë “masë të fundit”. Në fillim të këtij viti ata dhanë pëlqimin përfundimtar reforma e Kodit të Kufijve të Shengeniti cili zgjat kornizën kohore ligjore për kontrollet kufitare nga gjashtë muaj në dy vjet, e cila mund të zgjatet dy herë për gjashtë muaj të tjerë nëse një vend argumenton se një kërcënim për sigurinë mbetet.

Ndryshimet përmbajnë gjithashtu dispozita për emergjencat shëndetësore dhe luftën kundër migrimit instrumental, të cilat zgjerojnë kompetencat kombëtare për të kontrolluar lëvizjet, duke përfshirë reduktimin e numrit të pikave të kalimit kufitar.. Veçanërisht, vendet inkurajohen të përdorin “masa alternative” përpara se të përdorin kontrollet kufitare.

Vendimi gjerman, i marrë pas hyrjes në fuqi të versionit të rishikuar, tregon se oreksi për këto “masa alternative” mbetet i ulët. Në fund të fundit, zona Shengen është një konstrukt i krijuar nga vullneti politik: mund të ndryshohet apo edhe të shfuqizohet. Alberto-Horst Neidhardt, analist i lartë i politikave në Qendrën e Politikave Evropiane, thotë:

“Ne nuk duhet të harrojmë se Shengen lindi nga një marrëveshje ndërqeveritare. Historia e Shengenit është e lidhur ngushtë me historinë e sistemit të azilit të BE-së, që do të thotë se ai bazohet në logjikën e kontrolleve kufitare të orientuara nga siguria. Shengen nuk është në Por kjo e fundit “Ngjarjet tregojnë se ideja se reformat e fundit mund të ruanin zonën pa kufij si të tillë ishte një iluzion. E ardhmja e Shengenit ka të ngjarë të mbetet e paqëndrueshme dhe e pasigurt.”

Source link