Vdekja në Greqinë e Lashtë – ku shkuan të mirat dhe ku shkuan të këqijat

Athinasit e lashtë, sipas ligjeve të Solonit, ishin të detyruar të kujdeseshin për prindërit e tyre të moshuar dhe madje të kujdeseshin për varrimin e tyre.

Çdo qytetar që shkelte këto detyrime paguante një gjobë dhe humbiste të drejtat e tij civile, pra konsiderohej “i pandershëm”, ose dëbohej nga qyteti. Athinasit dhe grekët e kohëve të lashta besonin se perënditë u japin bujarisht bekime të vdekshmëve dhe se, duke respektuar mirëbërësit e pavdekshëm, ata duhet t’i përdorin ato deri në rastin e fundit.

Përndryshe, ata do të kishin ofenduar perënditë bujare. Prandaj, sipas këtyre ideve, ata duhet të vlerësojnë, duan dhe gëzojnë jetën tokësore. Ata duhej ta trajtonin vdekjen me nderim, frikë dhe trishtim, kështu që grekët e lashtë kishin frikë nga të vdekurit, të cilët konsideroheshin “të papastër” (të ndotur). Vdekja është fundi, sepse pak njerëz në kohët e lashta besonin në pavdekësinë e shpirtit.

Homeri e ndan shpirtin (nga folja psycho > blow – frym (από το ρήμα ψύχω > πνέω – αναπνέω)) në shpirtin kryesor (jetë – frymë – frymë ( ζωή -ανάσα – πνοή)) dhe zemërim, që është shpirti ynë, si bartës i cilësive mendore dhe shpirtërore. Sipas Homerit, trupi është personi si i tillë, i cili konsumohet pas vdekjes. Shpirti pas vdekjes bëhet një hije e zbehtë, e pavlerë që endet në Hades, dhe më pas zhduket, zhduket. Ide të ngjashme ka edhe Aristoteli, i cili pretendon se një person është një trup dhe materie, një shpirt dhe një specie.

Sipas Aristotelit, psikika zë një pozicion të ndërmjetëm midis njeriut dhe Zotit, lind dhe del me trupin. Vetëm mendja vjen nga jashtë (“tyraten” (“θύραθεν”)), ajo është “pjesa më e lartë e shpirtit, paraardhëse dhe kryesore, e dhimbshme dhe apatike”, dhe është materia.

Pavdekësia e shpirtit

Mbroni pavdekësinë e shpirtit Orfikët, Pitagorianët dhe Platonistët. Teoritë e tyre janë shumë të ngjashme me teorinë e mëvonshme të krishterë të shpirtit. E përbashkëta e të gjithëve është mendimi se shpirti është “një substancë jomateriale, e pashkatërrueshme dhe e pavdekshme”, “diçka e padukshme, jotrupore, e pakorruptueshme dhe hyjnore”, pra e pavdekshme. Ndërsa trupi është “i dukshëm dhe kompleks, tokësor dhe njerëzor”, prandaj ai është i vdekshëm dhe ndoshta iluziv (Platoni dhe Faedoni).

Sokrati në momentet e fundit e ndjen se në vdekjen e tij shërohet nga sëmundja (pra mbyllja e shpirtit, brenda trupit të prishur (vdekshëm). Prandaj, për t’i shprehur mirënjohjen perëndisë Asklepi, ai e udhëzon Kritonin që të flijojë një gjel në emër të tij. I njëjti interpretim, sipas të cilit trupi është një burg për shpirtin, mbështetet nga Orfikët. Karakteristike, ata besojnë: “shpirti largohet përkohësisht nga trupi në momentin e gjumit dhe përgjithmonë në momentin e vdekjes”. Ata të gjithë flasin gjithashtu për drejtësinë, pastërtinë morale dhe ndëshkimin ose justifikimin në botën tjetër.

Pikëpamja epikuriane

E kundërta e asaj të mëparshme është pikëpamja epikuriane. Epikuri pranon ndarjen platono-aristoteliane të shpirtit në kalë (shpirt – anima (ψυχή – anima) dhe racional (mendje – animus (νους – animus)). Por ai ndryshon nga të tjerët në atë që i konsideron të dyja pjesët e shpirtit. i korruptueshëm dhe material.Ai bazohet në teorinë atomike të Demokritit, pra ai interpreton shpirtin dhe mendjen si simptoma të shfaqjes së materies. Epikuri, shpirti përbëhet nga atomet më të vogla të shpërndara në trup, dhe vdes me trupin. Pikëpamja e tij për vdekjen është interesante:

“… Pra, më e tmerrshmja nga të gjitha të këqijat – vdekja – nuk është asgjë për ne. Thjesht sepse sa jemi gjallë, ai nuk do të ekzistojë, ndërsa kur të shfaqet, ne nuk do të ekzistojmë. Prandaj vdekja nuk ka të bëjë me as i gjallë, as me të vdekurit, sepse ndërsa të gjallët janë gjallë, ajo nuk është dhe i vdekuri nuk do të jetë i gjallë kur të shfaqet … “(Epikuri, Letra drejtuar Menikeyu,” Mbi lumturinë “) ς).

Feja e lashtë greke e lejuar liri të plotë të mendimit dhe të shprehjes, kishte besime me përmbajtje thjesht shpirtërore dhe vlera të larta morale. Për shembull, në Champs Elysees mbretërojnë njerëz të vdekshëm, të dalluar për virtytet e tyre pas vdekjes. Përkundrazi, pallatet e zymta të Hadesit banohen nga njerëz të vdekur, ata që nuk i përdorën cilësitë e tyre dhe potencialin me të cilin perënditë i pajisën në jetë.

Midis tyre është edhe ai që u mor i gjallë, siç përmend Homeri. Domethënë ai që ka kaluar një jetë kalimtare pa u perceptuar, pa përdorur dhuntitë e perëndive. Në fund të Hadesit, në Tartarus, janë ata që kanë kryer krime të rënda. Tantali, Sizifi, vajzat e Danae ndëshkohen nga perënditë dhe i nënshtrohen mundimeve të pafundme.

Source link